معماری خراسانی
اولین نمونه های هنر و معماری اسلامی ایران در منطقه خراسان شکل گرفت. شیوه خراسانی در قرن اول هجری و از ابتدای پذیرش دین مبین اسلام از سوی ایرانیان شروع شد و تا زمان آل بویه و دیلمیان (قرن چهارم هجری ) ادامه داشت. گروهی آن را ادامه شیوه پارتی دانسته و در مورد مساجد به نام سبک شبستانی می شناسند. باید توجه داشت که الگو و طرح مساجد اولیه اسلام تقلیدی از مسجد نبی اکرم ص) در مدینه است. برای ساختن این مسجد، رسول گرامی (ص) دستور می دهند سنگهای لاشه را از نزدیکترین کوه تهیه کرده و آنها را به صورت خشکه چین (بدون ملات ) بر روی هم بچینند. ارتفاع دیوارها به اندازه قد بلندترین مرد عرب در حالی که دستهایش را بلند کرده باشد، تعیین می شود. پوشش سقف شبستان آن از عناصری ساده مانند پوست چهارپایان بوده که در ضمن، سایبانی در برابر نور شدید آفتاب بوده است. از نخلهای خشک و درختان بی بار به عنوان ستون و تیر استفاده می شده است. مساجد اولیه اسلام در خراسان با الهام از مسجد مدینه (مدینه النبی ) در یک فضای چهارگوش با شبستانی در جهت قبله به وجود آمد و سقف تنها شبستان آنها نیز برای ایجاد سایبان و بعدها جلوگیری از آب باران با مصالح ساده پوشیده شد.
در مجموع خصوصیات شیوه خراسانی عبارتند از:
سادگی تا مرز امکان
– استفاده از مصالح بومآور
– پرهیز از بیهودگی
– مردم واری فوق العاده
مهمترین بناهایی که در حال حاضر در این سبک در دسترس هستند، به شرح زیر می باشند:
– مسجد جامع فهرج از نیمه اول قرن اول هجری
– اصل مسجد جامع اردستان
– مسجد تاریخانه دامغان: تاری به ترکی یعنی خدا (خدای خانه)
– در خرانق در نزدیکی یزد نیز آثار مختلفی از شیوه خراسانی به جای مانده است.
– اصل مسجد جامع اصفهان (مسجد اولیه)
– مسجدجامع ابرقو
– مسجد جامع نایین
– مسجد جامع نیریز- اصل آن
– مسجد جامع میبد
دیدگاهتان را بنویسید